Lamptey, Nii Stats

In 1991 liet Bernard Tapie, toen nog de ongecontesteerde voorzitter van Olympique Marseille, zich in cryptische termen uit over een grote speler die hij zou aankopen, een nieuwe Pele. Naar verluidt had Tapie een bod uitgebracht van 20 miljoen dollar op deze speler, die hij niet bij naam wilde noemen om de transfer niet in gevaar te brengen. Later kwam uit dat het ging om Nii Lamptey, de Ghanese middenvelder van Anderlecht. Die ging naar PSV, omdat Anderlecht alle hoop had verloren dat de gewaagde voorspelling van weleer (Lamptey is de nieuwe Pele) ook maar in de verste verte zou aankomen.

Het verhaal van Nii Lamptey begint in 1980. Lamptey is dan zes jaar oud. Althans, algemeen wordt aangenomen dat Lamptey toen zes was, omdat men ook aanneemt dat de opgegeven geboortedatum van deze speler, 10 december 1974, de juiste is. Maar drie, vier jaar geleden waren er daarover zware twijfels, omdat Lamptey als zestienjarige de fysionomie had van een twintigjarige. Hij had daar een verklaring voor: "In Ghana is het normaal dat je als zesjarige dingen doet voor je familie, die je in Europa maar doet als je vijftien, zestien bent. Zo moest ik vijf keer per dag water gaan halen. Ik liep dan drie kilometer met een grote kom op mijn hoofd, en dan drie kilometer terug. En dat vijf keer per dag!"

Zijn verhaal begint dus in 1980. Dagelijks trapte Lamptey tegen een bal in de straten van Accra, de hoofdstad van Ghana. Een rijke zakenman kreeg hem in het oog en zou een belangrijke rol gaan spelen in het leven van het natuurtalent. Salifu Abubakari beloofde Lamptey's ouders dat hij goed voor de jongen zou zorgen en hij vroeg hen het vertrouwen. Dat kreeg hij maar gedeeltelijk, omdat Lamptey's vader graag wilde dat zijn zoon naar school ging om te leren lezen en schrijven. Dat is overigens maar gedeeltelijk gelukt, omdat Nii Lamptey zelfs vandaag de dag maar met veel moeite een paar woorden Engels kan neerschrijven. Abubakari wilde dat Lamptey ging voetballen bij Kaalun Stars, een club uit de stad Kumasi, op vier uur van Acca. Hij kreeg een 'njet' als antwoord van papa, maar mocht de jongen wel blijven begeleiden. Lamptey zelf was graag naar Kaalun Stars gegaan, als was het maar omdat hij de school haatte. "Mijn vader werkte in een garage. Hij wilde iets beters voor me en drong er dus op aan dat ik elke dag naar school ging. Daar had ik dan weer totaal geen zin in, ik ging misschien twee keer pers week. Mijn vader was daar altijd woedend over, hij sloeg me als hij hoorde dat ik niet naar school was geweest. Maar vandaag beseft hij dat het voetbal voor mij alles was, en is hij trots op me."

Het voortdurende contact tussen Nii Lamptey en Salifu Abubakari had als gevolg dat de speler moslim werd. Abubakari was een overtuigde moslim, hij bad vijf keer per dag. De twee brachten veel tijd samen door en van het een kwam het ander. "Mijn vader schrok toen ik het hem vertelde. Voor mij maakte het niet veel verschil uit. Christenen en moslims hebben ieder een God. Christenen hebben het over Jezus en wij praten over Allah. Als puntje bij paaltje komt, dan komen de twee op hetzelfde neer."

Vijf keer per dag bidden is nu een wezenlijk onderdeel geworden in het leven van Nii Lamptey. Alles relativeert hij aan Allah, aan God. "Ik kan niet altijd bidden op het juiste moment, tijdens een wedstrijd bijvoorbeeld. Maar God weet dat ik op dat ogenblik iets anders voor Hem doe. Hij beslist over mijn doen en laten, over mijn geluk en ongeluk. Kom ik alleen voor een lege goal en duw ik de bal toch naast, dan is dat omdat God het zo wil. Mijn laatste jaar bij Anderlecht was een grote tegenvaller. Ik kwam nauwelijks aan voetballen toe. Ik denk daar dan verder niet over na. Allah heeft het zo gewild, hij zal me blijven begeleiden in het restant van mijn loopbaan. Als ik één gebed oversla op een dag, dan voel ik me eenzaam. Dan heb ik het contact met Allah gemist en kan ik me nergens op concentreren."

Thuis spraak Lamptey geen Engels, maar 'Ga', de taal van de stam waarvan hij afkomstig is. Zijn opa is koning van deze stam, en daarom noemden ze hem 'Nii', wat 'koning' betekent. Normaal wordt Lamptey's vader de volgende koning, en daarna is het dan aan hem om zijn pa op te volgen. Maar Nii Lamptey, koning van de velden, wil in Ghana geen koning worden. "Ik ben in mijn jeugd nauwelijks naar school geweest. Hoe kan ik dan koning worden?" Nog steeds onder invloed van Salifu Abubakari ging Nii Lamptey op zijn 14e voetballen bij F.C. Cornerstone United, een club uit Accra. Toen hij een paar wedstrijden had gespeeld in het tweede elftal, kreeg hij een uitnodiging voor het nationale jeugdelftal tot 16 jaar. Nii Lamptey had nog nooit in een A-elftal gespeeld, toen hij de wereld verbaasde op het WK voor spelers tot 17 jaar in Schotland, in juni 1989. Ghana overleefde in dat toernooi de eerste ronde niet en werd uitgeschakeld door Bahrein en Schotland (twee halve finalisten, dat WK werd uiteindelijk gewonnen door Saoedi-Arabië). Maar voornamelijk in de wedstrijd tegen Bahrein, die met 1-0 werd verloren, gaf Nii Lamptey een meesterlijke show weg. Op de tribune in Glasgow zaten de scouts van Anderlecht, Glasgow Rangers, Queens Park Rangers en het Braziliaanse Vasco Da Gama. Hulptrainer Jean Dockx en scout Roland Van Ginderachter van Anderlecht rapporteerden aan hun bazen: een groot talent, die Lamptey, maar het zal moeilijk zijn om hem naar ons land te lokken.

Anderlecht werd geholpen door het feit dat Lamptey per se naar Europa wilde, en wel zo snel mogelijk. De Brusselaars hadden nog een andere, grote troef: de Nigeriaan Stephen Keshi speelde bij hen, en dat was een speler die in heel Afrika bekend was. Lamptey: "In Schotland had iemand mij verteld dat Glasgow Rangers me wilde hebben, maar ze kwamen niet met mij praten. Maar ik hoorde ook van de interesse van Anderlecht. Ik vernam dat Keshi naar Lagos kwam om er een interland te spelen met Nigeria, ik dus daar naartoe."

Het was de introductie tot een sensationeel stukje uit het leven van Nii Lamptey. Hij moest namelijk uit het land geraken, en daar had-ie het volgende op gevonden. Lamptey ging per taxi naar Nigeria. Aan de grens zei de chauffeur doodgewoon dat de jongen zijn zoon was, en via Togo en Benin kwam de gammele wagen in Lagos aan. Na de wedstrijd stapte een trillende Lamptey op Keshi af. Hij stelde zich voor, deed zijn verhaal en overtuigde Keshi om hem mee te nemen naar België. Dat was niet verwonderlijk, want toen al was Keshi geïnteresseerd in een managersfunctie. In de laatste jaren is Keshi uitgegroeid tot een spilfiguur van de Afrikaanse spelershandel, vooral wat de Nigeriaanse internationals betreft. Maar kijk, er deed zich een probleem voor met Lamptey. In Ghana wist namelijk niemand dat de jonge vedette het land wou verlaten, laat staan dat hij naar Europa wilde. Stephen Keshi nam dus contact op met de Ghanese ambassadeur in Nigeria, en die bezorgde hem reispapieren. Eenmaal aangekomen op de luchthaven van Zaventem, was het eerste wat Keshi deed een telefoontje plegen met manager Michel Verschueren. De papieren van de ambassadeur bleken niet de juiste. Lamptey was van Afrika naar Europa gevlogen als een stuk smokkelwaar, maar Verschueren (wiens broer in de Belgische senaat zetelde) loste dit in een handomdraai op.

Nii Lamptey: "Ik stond daar op die luchthaven, ik had niets bij me. Een kleine sporttas met een tandenborstel, een broek en een shirt, dat was alles. Verschueren zag me staan en geloofde eerst niet dat ik Lamptey was. Hij zei dat ook tegen Keshi, die er maar niet in slaagde om hem gerust te stellen. Pas toen ik op het oefenveld wat kunstjes liet zien met de bal, geloofde Verschueren het."

De komst van Lamptey in België ging gepaard met een kolossale hoeveelheid publiciteit. Het aantal toeschouwers bij de trainingen van Anderlecht verdriedubbelde, en hulptrainer Dockx mocht aan iedereen uitleggen dat hij en niemand anders deze parel in Schotland had ontdekt. Trainer Aad De Mos aarzelde niet om te zeggen dat Lamptey volgens hem beter zou worden dan Marco Van Basten. Heel wat druk voor zo'n tiener! De Mos liet Lamptey onmiddellijk aantreden bij de beloften en de reserven om hem uiteindelijk zes dagen voor zijn 16e verjaardag te laten debuteren in het eerste elftal van Anderlecht (16 december '90): Lamptey verving Luc Nilis voor de laatste 20 minuten in de uitmatch tegen Cercle Brugge en bedankt met een doelpunt.

Lamptey: "Ik ben altijd met mijn twee voeten op de grond blijven staan. Dankzij God, weet je. Die uitspraken waren niet mijn uitspraken, andere mensen waren er verantwoordelijk voor. Ik merkte dat mensen vreemd deden als ze in mijn buurt kwamen, maar zelf heb ik die toestand nooit als 'druk' ervaren. Ik was gewoon trots dat ik het zo ver geschopt had, dat ik elke maand een groot bedrag naar mijn familie in Ghana kon sturen."

De Mos had in de pers beter zijn mond kunnen houden over Lamptey, maar in het veld deed hij wat hij moest doen. De Ghanees werd gespaard, kwam nooit drie wedstrijden na elkaar aan de aftrap en viel voornamelijk in. Lamptey bedankte zijn coach met een paar belangrijke doelpunten (in totaal 7 + 1 doelpunt in de Europese kwartfinalematch thuis tegen A.S. Roma), die mee aan de basis lagen van de landstitel van Anderlecht in 1991.

Nog in 1991, drie maanden na de titel, vierde Lamptey de grootste triomf in zijn loopbaan. Van 15 tot 31 augustus vond in Italië het vierde wereldkampioenschap voor de spelers tot 17 jaar plaats. In de finale in het Stadio Communale in Firenze won Ghana van Spanje, nadat het voorheen Uruguay, Cuba, Brazilië en Qatar van zich af had geschud. Eveneens werd Lamptey topschutter en benoemd tot beste speler van het toernooi. Alle grote Europese clubs hadden verkenners gestuurd naar de laars van Europa. Ook Olympique Marseille, dat uitermate gecharmeerd was van het Ghanese duo Lamptey - Duah. Voor Duah was OM te laat, omdat Torino aan de Ghanese voetbalbond een grote som overmaakte voor drie speler tegelijkertijd, waarvan Duah er één was. Deze Duah kwam overigens daarna ook in België terecht, uitgeleend aan Standard Luik. Maar soit, de absolute nummer één in de ogen van Bernard Tapie was en bleef Nii Lamptey. Toen Tapie met zijn cryptische uitspraak over 'de nieuwe Pele' op de proppen kwam, was het voor iedereen duidelijk dat hij Lamptey bedoelde. De onderhandelingen werden echter niet geconcretiseerd, omdat Anderlecht van geen verkoop wilde weten. Tapie kwam overigens nooit met een bod van twintig miljoen dollar, zoals in L'Equipe werd gemeld, niet eens met de helft daarvan. Hij wilde Anderlecht verleiden tot een halve ruiloperatie, waarbij hij verschillende spelers aanbood. Hij gebruikte zijn trainer Raymond Goethals, bij Anderlecht kind aan huis, als bemiddelaar, maar niets mocht baten. Vier jaar na datum is Tapie wat blij dat de transfer niet doorging. Anderlecht beseft nu dat het veel geld liet liggen.

Vanaf het seizoen '91-'92 begon het mis te lopen met Lamptey. De wereldkampioen raakte overbelast en geblesseerd. Vooral zijn lies kreeg het zwaar te verduren, en dat zijn typische overbelastingsblessures. Lamptey: "Een vervelende zaak. Je lichaam wil vooruit, maar je voelt dat het niet kan. En Anderlecht verweet me dat de blessures er altijd aankwamen in de Belgische competitie, maar nooit als ik met Ghana moest spelen."

Het conflict tussen speler en club kwam open en bloot te liggen. Anderlecht vond dat Lamptey teveel naar Afrika vloog om er met de nationale ploeg van Ghana te spelen. Dat klopte, want 1992 was het jaar van de Afrika Cup in Senegal en de Olympische Spelen in Barcelona. De Olympische Spelen bezorgde Ghana niet veel vreugde (Ghana behaalde brons), de Afrika Cup des te meer. Zambia, Egypte, Congo en Nigeria waren geen partij voor Ghana, het team dat werd beschreven als de sterkste Afrikaanse ploeg uit de geschiedenis. In de finale in Dakar moest Ghana het stellen zonder Abédi Pele, die in de halve finale geel had gekregen. Ivoorkust kon de score blank houden en profiteerde in de strafschoppenreeks van het talent van doelman Gouaméné. Het werd 11-10. In het toernooi had Lamptey een paar flitsen van zijn klasse laten zien, maar de scherpte die hij in Italië had was overduidelijk weg. De twijfels over Nii Lamptey bleven niet langer latent hangen, maar werden in het openbaar geuit door mensen die hem vroeger de hemel hadden in geprezen...

In de voorbereiding van het seizoen '93 - '94 ging Lamptey op stage bij PSV Eindhoven, dat hem wilde huren maar zeker niet kopen, vanwege de hoge vraagprijs van 20 miljoen gulden. Een immens hoog bedrag door Anderlecht opgesteld voor een speler die nog alles te bewijzen had. Hij ging weer terug naar Brussel omdat de Eindhovense club niet voldoende geld op tafel kon brengen. Ook voor het seizoen 93/94 leek hij bij Anderlecht weer op de bank te moeten plaatsnemen totdat op 4 augustus 1993 Anderlecht toch instemde om Nii Lamptey voor 1 jaar te verhuren aan PSV. In Eindhoven kwam de Ghanees zijn oude trainer van bij Anderlecht Aad De Mos terug tegen, de man die hem liet debuteren bij de Brusselse club. Bij PSV werd hij door de media gezien als de opvolger van Romario, die hij moest doen vergeten: een onmogelijke opdracht voor zo een jonge speler. Kwam er ook nog bij te kijken dat Lamptey kwam in een slecht gekozen periode. PSV was volop aan het bouwen aan een nieuw team, voornamelijk uit jonge talenten uit de jeugd. Veelzeggend is het feit dat Lamptey, samen met Arthur Numan, topscorer werd met slechts 10 doelpunten. Hij speelde 22 competitiewedstrijden, 2 bekerwedstrijden en 1 Europacupwedstrijd tegen Karlsruhe SC. Hij scoorde 10 keer en was daarmee clubtopscorer. Ook met de nationale ploeg bleek '93 geen succes: met deze ploeg had Ghana zich honderd keer moeten kwalificeren voor USA '94, maar de Ghanese bond maakte een misrekening. In Algerije had Ghana genoeg aan een gelijkspel om door te gaan naar de tweede ronde. Dat leek een makkie, zodat men besloot om Lamptey mee te sturen met de B-selectie, die het WK speelde in Australië. Ghana speelde daar de finale en Lamptey fleurde helemaal op, want hij was er uitgeroepen tot tweede beste speler na de Braziliaan Adreano. Maar in Algiers ging het A-elftal van Ghana onderuit, en daar had men in Accra helemaal niet op gerekend. Lamptey: "Dat was doodjammer, want met onze groep hadden we ver kunnen komen in Amerika. Wij zijn sterker dan Nigeria en Kameroen, niemand zal dat betwisten. Maar ikzelf was er voorstander van om naar Australië te gaan. Het was een wereldkampioenschap, dat laat je niet zomaar liggen. Voor God wil ik namelijk zoveel mogelijk prijzen in de wacht slepen..."

Op 6 februari 1994 beleefde Nii Lamptey zijn hoogtepunt bij PSV door tegen aartsrivaal Ajax 2 maal te scoren in de met 4-1 gewonnen thuiswedstrijd. Ook thuis tegen Feyenoord kwam het enige doelpunt van Nii Lamptey. Het jaar erop zou PSV zowel Luc Nilis als Ronaldo halen voor de prijs die Nii in zijn eentje moest kosten. Nii mocht weer terug naar Anderlecht. In principe had hij het niet eens zo slecht gedaan bij PSV. Het zou achteraf zijn beste seizoen voor een club ooit geweest zijn.

Op zijn 22e was hij al uitgeblust na zijn korte PSV-periode. Nii werd een wereldreiziger: na eerst bij Aston Villa te hebben gespeeld waar hij door blessures amper aan spelen toe kwam en een korte uitleenbeurt bij Coventry City (Engeland) waar hij in conflict met de club kwam wegens zijn deelname aan de Afrika Cup in Zuid-Afrika, vertrok hij op avontuur naar Italië (Venezia, serie B), Argentinië (Union de Santa Fé), Turkije (Ankaragücü), Portugal (Uniao Leiria), Duitsland (Greuter Fürthen, 2de Bundesliga) China (Shandon Luneng). In China moest hij ook nog eens noodgedwongen zijn carrière onderbreken wegens ziekte. Verschillende malen moest hij zelf noodgedwongen een sollicitatiebrief sturen naar verschillende clubs in Europa o.a. FC Twente, PSV en Anderlecht. Geen van allen wilden van zijn diensten gebruik maken. In '96 was zijn internationale carrière voor Ghana ook voorbij. Hij maakte zijn laatste optreden voor zijn land op de Afrika Cup in Zuid-Afrika.

In Argentinië kreeg hij een zoontje en noemde hem naar zijn grote idool Diego Maradonna. Zijn een maand tevroeg geboren zoon Diego kreeg in het ziekenhuis in Argentinië een infectie en was hard ziek. Nii had hierdoor begrijpelijk geen zin meer om te trainen en sloeg trainingen en wedstrijden over om bij zijn zieke zoon te kunnen zijn. Maar zijn club had totaal geen medelijden met Nii en ontsloeg hem op staande voet. Een paar dagen later kwam daar een nog grotere klap overheen. Diego overleed in het ziekenhuis van Argentinië. Diego werd slechts vier maanden jong. Diego was 1 maand te vroeg geboren, en oneindig veel meer te vroeg gestorven.